Өнгөрсөн хатуу ширүүн түүхийн шалгуур сорилыг даван тулуахын хэрээр өр нимгэн хүнлэг болж хатуужин хатаагдсан өвөг дээдэдстээ зориулав.

Сувсан даруулганы эзэн -- Уулга дээрмийн хөлд -- Өлөн Цөөхүр -- Засагт ханы долоон хөх чоно -- Сэжигтэй хар үүл -- Зүүд юуг ёрлов -- Гүрвэлэн хүү -- Баруун ламын улайдмал лантуу -- Амьд хүний өт амттай -- Эр бор харцага -- Данжаадуудын сэм яриа -- Хөх чоно өл хоолгүйдээд өвс зулгаадаггүй -- Халзан Дамбын нулимс -- Мөрөө балласан нь -- Юманд учир, суманд занги -- Тамын чимээ -- Наран мандах зүгт эх нутаг минь бий -- Сэтгэлд шиврэх цагаан бороо --

Ийм нэгэн хууч түүхийг дурсан санаж бичив. Баруун хязгаарын ард түмний зуугаадхан жилийн өмнө туулсан бодол эргэцүүлэл хөвүүлсэн хатуу ширүүн амьдралын тухай иймэрхүү хуучийг хэдхээн жилийн өмнө захын хөгшид дурсан өгүүлдэг байв. Бичээч бивээр санаж үлдсэнээ л хамж шимэн найрууллаа. Хэтрүүлсэнгүй харин дутуудуулсан байж магад.
Хорьдугаар зууны монгол орны түүх бол хятадын савраас мултрах гэж улайран хичээсэн ил, далд, хатуу ширүүн тэмцлийн түүх л байжээ.
Яах аргагүй хатуу хэцүү үеийн тухай бичиж буй учраас хатуу ширүүн зүйлсээс тойрон гарах аргагүй байв.

Монгол (Кирилл)