Монголчууд эртнээс эрс тэс уур амьсгалтай жилийн дөрвөн улирал ээлжилсэн, говь хангай, уул тал хосолсон Төв Азийн уудам нутагт өвсний соргог, усны тунгалгийг сонгон мал сүргээ өсгөж нүүдэллэн аж төрж ирсэн билээ. Иймд аж төрөх ёс. ажил хөдөлмөр, эдийн болон оюуны соёл, ёс заншил, зан үйл нь цөм мал аж ахуй, ан агнуурын соёл болон бусад олон хүчин зүйлтэй холбоотой байдаг.
Нүүдэлчний соёл иргэншилт улс түмнүүдийн аж төрөх ёс, ажил хөдөлмөр, эдийн ба оюуньг соёлыг тухайн орны юм уу, бүс нутгийн хүрээнд судлах төдий бус хүн төрөлхтний түүхэнд оруулсан хувь нэмрийг олон улсын хэмжээнд тусгайлан судлах нь шинжлэх ухааны эрхэм зорилтын нэг мөн.
Энэ зорилтыг биелүүлэн гүйцэтгэхэд Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, академич, доктор (8с.О), профессор, ШУА-ийн эрдэмтэн зохиолч өргөмжлөлт Х.Сампилдэндэв (1945-2006) бодот хувь нэмрийг оруулсан билээ. Тийм учраас ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэн, Нүүдлийн соёл иргэншлийг судлах олон улсын хүрээлэн, Улаанбаатарын их сургууль хамтран 2006 онд академич Х.Сампилдэндэвийн дурсгалд зориулан түүний туурвисан эрдэм шинжилгээний бүтээлүүдийг үнэлж судлах зорилгоор “Нүүдэлчдийн хэл, утга соёлын асуудал” эрдэм шинжилгээний хурлыг зохион байгуулсан юм... Академич Б.Энхтүвшин, Магистр Д.Пүрэвжав “Нүүдлийн нийгмийг харьцуулан судлахад Академич Х.Сампилдэндэвийн оруулсан хувь нэмэр
Доктор (Sс.D), профессор С.Дулам “Ертөнцийн гурав” Доктор (Sс.D), профессор Л.С. Дампилова “Заговорная традиция в шаманских призываниях
монгольских народов”
Б.С. Дугаров “Сказитель п.петров и «хангинское песнопение” Доктор (Sс.D), профессор С.Лочин “Дундач шүүмжийн ханш”-ийг эвдсэн академич Х.Сампилдэндэвийн шүүмжүүд” Доктор (Sс.D), профессор Д.Галбаатар “Зохиолч Намсрайн Банзрагч монголын орчин үеийн их туульсчдын нэг мөн”
Профессор Б.Цэцэн “Нийгмийн шилжилтийн үеийн Өвөрмонголын уран зохиолын үзэл, урсгал”