Багш бэлтгэдэг сургуулиудын сургалтын төлөвлөгөөнд заасан “Хичээнгүй бичиг” хичээлээр “Оюутны эзэмшвэл зохих хичээнгүй бичгийн арга зүйн бэлтгэлийн баталгаат түвшинг хангах, сургалтдаа бичүүлж сургах аргуудыг бүтээлчээр хэрэглэдэг багш бэлтгэхэд оршино.” гэсэн зорилгын хүрээнд оюутны эзэмших мэдлэг (Хичээнгүй бичих журам, хичээнгүй бичиж сургах дотоод, гадаад хүчин зүйлийг ухааран ойлгох, Хичээнгүй бичиж сурах аргуудыг мэдэх, үсэг бүтээх үндсэн зурлагыг зөв нэрлэж сурах, түүнийг хэрэглээ болгох), чадвар (Үндсэн 24 зурлагыг элемент болон самбарт хичээнгүй, зөв бичиж, түүнийг хэрэглээ болгох, цагаан толгойн 35 үсгийг зурлагаар нъ төрөлжүүлэн бүлэглэн, зөв нэрлэх, элемент болон самбарт хичээнгүй бичих, үе, үг, өгүүлбэр, эх хичээнгүй бичих, самбарт дэгийн дагуу бичих аргачлал), хандлага (аливаад нухацтай, нямбай хандах арга ажиллагаанд суралцах, хичээнгүй бичих чадварт суращаж, бичих чадвараахөгжүүлэхэрмэлзэлтэй болох, суралцагч нэг бүртэй ганцаарчлан ажиллах арга зүйг ойлгож, ухамсарлах) - ыг тодорхой зааж, онолын ойлголтыг багцлан өгч, практик дадлагыг түлхүү хийлгэж байгаа нь шинэ залуу багш нар хичээнгүй бичгийн талаарх ойлголт, мэдлэг сайтай, бичих чадварт сайтар суралцаж байгаа үр дүнг үзүүлж байна.
Монгол хэлний их тайлбар тольд “хичээнгүй” (нягт, нямбай, хянамгай, болгоомжтой), хичээнгүй үсэг (үсгийн зурлага дүрсийг тогтуун сайхнаар хичээн бичсэн үсэг), хичээнгүй бичлэг (огт татлаагүй, жигд гаргацтай бичсэн бичлэг) гэж тайлбарласан байдаг. Сурагчдыг хичээнгүй сайхан бичүүлж сургах явдал нь багш бүрийн өдөр тутам хийдэг энгийн нэг ажил төдий санагдавч цаанаа бичгийн их соёлд сургаж байгаа маш том ажлын нэг юм.
Агуулгын хувьд хичээнгүй бичих, бичүүлэх арга технологийн онол, дэвтэрт хичээнгүй бичих, бичүүлэх арга зүй болон самбарт бичих чадварыг тус тус эзэмших шаардлагатай.
Монголчуудын хичээнгүй бичгийн сургалтын түүхэн уламжлалыг:
1) Анх бичиг үсэгтэй болсон үеэс 1204 он хүртэлх эртний үе
2) 1204 оноос 1942 он хүртэлх монгол бичгийн үе
3) 1942 оноос өнөөг хүртэлх шинэ үсгийн/кирилл/ үе хэмээн гурав хуваан үздэг.
Хичээнгүй бичгийн өнөөгийн байдлыг авч үзвэл, багш бэлтгэдэг их, дээд
сургуулийн сургалтын төлөвлөгөөнд “Хичээнгүй бичиг” хичээлийг заавал судлахаар тусгасан байдаг бөгөөд холбогдох хөтөлбөрийн хүрээнд хичээнгүй бичиг, түүнд холбогдох онол, арга зүйн анхны мэдлэг ойлголттой болж, хичээнгүй бичих чадварт суралцдаг. Мөн энэхүү судлагдахууны залгамж болох “Цагаан толгойн арга зүй” хичээлээр хичээнгүй бичих мэдлэг, чадварыг бататгадаг бөгөөд Оюутан-багш туршин заах болон багшлах дадлагьн хийх явцдаа тухайн судлагдахууны хүрээнд танхимд үзсэн мэдлэг, чадварыг хэрэглээ болгон, ЕБС-ийн бага ангийн багш нарын туршлагаас суралцан, хичээнгүй бичих чадвараа хөгжүүлдэг.
Бид “эрх зүйн баримт, бичиг, ном гарын авлага зэргийг уншиж судлан, судлаачдын үзэл баримтлал, үнэлэлт дүгнэлттэй танилцаж, харьцуулан, Хичээнгүй бичиг” сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ уг хөтөлбөр, судлагдахууны хүрээнд гарсан ...