Нацагдорж судлалын шинэ бүтээл болох энэхүү ном нь энэ чиглэлийн судлалд нэгэн шинэ судалгааны танхим болон нэмэгдэж байна. “Танхим”-ын дотоод “тавил буюу засал” нь цэмцгэр бөгөөд “эх задлал”, “Эхийн хэл шинжлэл”, “Бичвэр судлал”, “Тайлалзүй”, “Найруулга судлал”-ын үүднээс Д.Нацагдоржийн уран бүтээлийн дотоод нарийн нандин зүйл, утга чанар, уран сайхан, дүрслэлийн гайхамшгийг шинэ болон шинэлэг хэлбэрээр нээн үзүүлж, дэлгэн тавьснаараа онцгой харагдаж байна. Нэг үгээр хэлэхэд, Д.Нацагдоржийн дотоод ертөнц, уран сайхны сэтгэлгээг ямар нэг хэмжээгээр дотроос нь харж байгаа мэт сэтгэгдлийг төрүүлж байна. Тухайлбал: судлаач маань “...Алдарт “Миний нутаг”-аас авхуулаад, хагасыг нь гүйцээн бичиж амжаагүй орхисон “Хэлхээгүй сувд” (1934) туужийг хүртэлх бүхий л зохиолынх нь хам хүрээнд судалгаа хийж ажиглаваас, Монгол газрын байгалийн үзэмж, түмэн бодис дэлгэрэх, шинэдэхийн ёсон хийгээд сайхан хүний “Үлэмжийн чанар”, “Дөрвөн цагийн өнгө аяс”, нүүдэлчдийн соёл, зан аалийг гилтгэнэн гялалзах “цагаан”-тай, “гэрэл гэгээ”-тэй шүтэлцүүлэн “Хас чулуун өнгө”-өөр бэлгэдэж ... дотоод мэдрэмж эерэг сэтгэлийн хөдөлгөөн, хийсвэр өөдрөг үнэлэмжийг эх Монгол хэлнийхээ үг, өгүүлбэрийн тунгаамлаар дархлан зурж үзүүлсэн нь хэзээ ч дахин давтагдашгүй, гайхамшигт хувилбар болон үлдсэн” хэмээн дүгнэж, олон талт баялаг ишлэлээр баталгаажуулжээ.

Нацагдорж судлалын шинэ бүтээл болох энэхүү ном нь энэ чиглэлийн судлалд нэгэн шинэ судалгааны танхим болон нэмэгдэж байна. “Танхим”-ын дотоод “тавил буюу засал” нь цэмцгэр бөгөөд “эх задлал”, “Эхийн хэл шинжлэл”, “Бичвэр судлал”, “Тайлалзүй”, “Найруулга судлал”-ын үүднээс Д.Нацагдоржийн уран бүтээлийн дотоод нарийн нандин зүйл, утга чанар, уран сайхан, дүрслэлийн гайхамшгийг шинэ болон шинэлэг хэлбэрээр нээн үзүүлж, дэлгэн тавьснаараа онцгой харагдаж байна. Нэг үгээр хэлэхэд, Д.Нацагдоржийн дотоод ертөнц, уран сайхны сэтгэлгээг ямар нэг хэмжээгээр дотроос нь харж байгаа мэт сэтгэгдлийг төрүүлж байна. Тухайлбал: судлаач маань “...Алдарт “Миний нутаг”-аас авхуулаад, хагасыг нь гүйцээн бичиж амжаагүй орхисон “Хэлхээгүй сувд” (1934) туужийг хүртэлх бүхий л зохиолынх нь хам хүрээнд судалгаа хийж ажиглаваас, Монгол газрын байгалийн үзэмж, түмэн бодис дэлгэрэх, шинэдэхийн ёсон хийгээд сайхан хүний “Үлэмжийн чанар”, “Дөрвөн цагийн өнгө аяс”, нүүдэлчдийн соёл, зан аалийг гилтгэнэн гялалзах “цагаан”-тай, “гэрэл гэгээ”-тэй шүтэлцүүлэн “Хас чулуун өнгө”-өөр бэлгэдэж ... дотоод мэдрэмж эерэг сэтгэлийн хөдөлгөөн, хийсвэр өөдрөг үнэлэмжийг эх Монгол хэлнийхээ үг, өгүүлбэрийн тунгаамлаар дархлан зурж үзүүлсэн нь хэзээ ч дахин давтагдашгүй, гайхамшигт хувилбар болон үлдсэн” хэмээн дүгнэж, олон талт баялаг ишлэлээр баталгаажуулжээ. Нацагдоржийн анхын цоморлиг буюу Зохилын түүврээс Нацагдоржийн зарим хувилбарт зохиолууд тэдгээрийн онцлог Нацагдоржийн зарим баримтат уран сайхны зохиолын тухай Нацагдоржийн Гяндангийн мөчлбг шүлгүүд шалтгаан хийгээд үр, задлаг холбох хэрэглүүр Нацагдоржийн өнгийн мэдрэмж түүнийг шинжихүй Нацагдоржийг 8 хоршоогоор шинжихүй Нацагдоржийн зохиолууд дахь таваг зүйл хоршоо үгийн найруулгын үүргийг ажиглавал Монгол хэлний газар гэдэг үгийн утга, хэрэглээ хорших ёсноос үүтгэн Цэцэг цэврүү 2 ын хоршихын учир Түүний гэрийн утаа цэнхэрлэн холдоно Нацагдоржийн үлэмж сайхны мэдрэмж хийгээд үнсэх хэмээх үгийг хэрэглсэн онцлог нь Халдага балдага, Хош, Цөг тэгээд хэлийг хэрэглэгч Ертөнцийн гурван гайхамшиг хийгээднарны дууч Нацагдорж Сарны сэдэвт яруу найраг дахь цаг хугацаа орон зай цаг хугацааны дүрслэл Нацагдоржийн Миний ээж шүлгийг задалсан өчүүхэн туршлага